Leary heeft in 1957 een model ontworpen waarmee relaties tussen mensen in kaart gebracht kunnen worden: de zogenaamde "Roos van Leary".
De Roos van Leary is een communicatiemodel dat ervan uitgaat dat gedrag, gedrag oproept. Met andere woorden: de Roos gaat uit van actie en reactie, oorzaak en gevolg, zenden en ontvangen. Het gaat hier om interpersoonlijke communicatie.
De grote verdienste van de Roos van Leary ligt in het feit dat de Roos laat zien:
- welk gedrag door welk gedrag wordt opgeroepen
- hoe gedrag te beïnvloeden is
Uit veel onderzoeken in de sociale wetenschappen naar menselijke relaties komen telkens twee hoofddimensies naar voren:
1. Een dimensie rond controle, invloed en dominantie
2. Een dimensie rond intimiteit en affectie
Dat wil zeggen, wanneer mensen met elkaar omgaan, speelt er enerzijds steeds iets van macht en invloed of het ontbreken daarvan en anderzijds iets van persoonlijke afstand of nabijheid.
De eerste dimensie betreft de mate waarin mensen invloed op elkaar uitoefenen. Aan het ene uiterste van deze dimensie vinden we "veel invloed" (macht, overheersing, dominantie en dergelijke), aan het andere uiterste "weinig invloed" (volgzaamheid, onderwerping en dergelijke). De invloedsverdeling tussen gesprekspartners kan dan ook verschillende vormen aannemen. Wanneer de invloedsverdeling gelijk is, spreken we van een symmetrische relatie. Wanneer ze ongelijk is van een complementaire relatie.
De tweede dimensie betreft de vraag naar hoe persoonlijk of afstandelijk de betrokkenen met elkaar omgaan. Op deze dimensie gaat het meer om vragen van samenwerking of tegenwerking, sympathie of antipathie, affectie of afwijzing en alle varianten hiertussen. Aan het ene uiterste van de samenwerkingskant plaatsen we coöperatieve gedragingen als ondersteunen, helpen en assisteren; aan het andere uiterste allerlei gedragingen die juist afstand scheppen en tegenwerking impliceren.
Gaat de eerstgenoemde dimensie over de thematiek "boven of onder", de tweede dimensie gaat over "dichtbij of veraf" ofwel "samen of tegen".
Leary heeft zijn model gebaseerd op deze twee dimensies: de "boven-onder" dimensie tekent hij verticaal, de "tegen-samen" dimensie horizontaal.
Met dit model kunnen we symmetrische en complementaire interacties beter aangeven. In principe zijn heel wat symmetrische en complementaire interacties denkbaar. Telkens wanneer gedrag uit een bepaalde sector, zeg leidend gedrag of agressief gedrag, beantwoord wordt met gelijksoortig gedrag, dus met eveneens leidend of agressief gedrag, is dit een symmetrische interactie. Telkens wanneer gedrag uit een bepaalde sector, bijvoorbeeld weer leidend of agressief gedrag, beantwoord wordt met gedrag uit de tegenoverliggende sector in de andere cirkelhelft, dus met afhankelijk of met opstandig gedrag, is dit een complementaire interactie.
Uit onderzoek is gebleken dat de volgende complementaire patronen veruit het meest voorkomen in groepen:
- Leidend-afhankelijk, en omgekeerd: afhankelijk-leidend;
- Helpend-meewerkend, en omgekeerd: meewerkend-helpend;
- Competitief-agressief, en omgekeerd: agressief-competitief.
Wat betreft symmetrie komen de volgende patronen in groepen het meest voor:
- Meewerkend-meewerkend ("samen"-"samen");
- Afhankelijk-afhankelijk ("samen"-"samen");
- Agressief-agressief ("tegen"-"tegen");
- Competitief-competitief ("tegen"-"tegen").
Met andere woorden:
"Samen"-gedrag van de één wordt meestal beantwoord met "samen"-gedrag van de ander.
"Tegen"-gedrag van de één roept meestal nieuw "tegen"-gedrag op.
